Jedynym gatunkiem, w którym twórcy cieszyli się względną swobodą, był film krótkometrażowy. Zestaw krótkich dokumentów z lat 1963–1980, przygotowany wspólnie z festiwalem One World Romania, pokazuje, że nawet w ekstremalnie trudnych warunkach można stworzyć film o wybitnych walorach artystycznych, poruszający przy tym niewygodne dla władzy społeczne tematy, takie jak prostytucja, wypadki w pracy – a nawet… zniewolenie społeczeństwa przez nieludzki system.
Jak przestrzegać przepisów drogowych? / How do we follow the rules of the road?
16’ 1963 Rumunia/ Romania
reżyseria/ director: Slavomir Popovici
produkcja/ production: Sahia Film
Ten nietypowy dokument przywodzi na myśl awangardowe radzieckie eksperymenty z lat 20. Dydaktyczna wymowa, narzucona niewątpliwie przez władze, przewrotnie koresponduje z anarchią panującą na rumuńskich ulicach w latach 60. Nikt nie zwraca uwagi na znaki, ciężarówki pędzą po chodnikach, jazda pod prąd to codzienność. Jak tu przestrzegać przepisów?
Trzciny / Reeds
9’ 1966 Rumunia/ Romania
reżyseria/ director: Titus Mesaros
produkcja/ production: Sahia Film
Krótka filmowa impresja poświęcona zbieraczom trzcin w delcie Dunaju. Filmowana pod słońce zimowa wyprawa po zamarzniętej rzece sprawia wrażenie eksploracji fantastycznej, pozaziemskiej przestrzeni.
Kończy się lato / Let the summer pass
11’ 1972 Rumunia/ Romania
reżyseria/ director: Florica Holban
produkcja/ production: Sahia Film
Co nosiły w torebkach bukareszteńskie dewizówki? Filmowcy ze Studia Sahia nie bali się poruszania trudnych tematów, choć oczywiście musieli dodawać do nich dydaktyczny komentarz. Tu akurat piętnują fenomen sezonowej prostytucji wśród młodzieży.
Zima niebieskich ptaków / The winter of summer idlers
10’ 1974 Rumunia/ Romania
reżyseria/ director: Iancu Moscu
produkcja/ production: Sahia Film
W czasach dyktatury Ceausescu ludzi uchylających się od obowiązku pracy automatycznie kwalifikowano jako „element antysocjalistyczny”. Film pokazuje miejsce ich spotkań – bukareszteńską kawiarnię, gdzie beztrosko spędzają czas. Jakoś trudno dziś pojąć, na czym polegała ich wina.
Ludzie mówią / People Telling Stories
10’ 1983 Rumunia/ Romania
reżyseria/ director: Ovidiu Bose Pastina
produkcja/ production: Sahia Film
Reżyser filmu, jeden z najciekawszych rumuńskich dokumentalistów lat 80., został za nieprawomyślność zesłany do tworzenia filmów edukacyjnych. Dzięki temu zyskał margines swobody twórczej nieosiągalny dla kolegów po fachu. Jego dokument poświęcony wypadkom w pracy to prawdziwe arcydzieło, które do dziś ogląda się ze ściśniętym gardłem, imponujące zarówno fantastycznymi zdjęciami, jak i rzetelnym podejściem do ciężkiego tematu.
Nadejdzie ten dzień / There Will Come a Day
12’ 1985/1995 Rumunia/ Romania
reżyseria/ director: Copel Moscu
produkcja/ production: Sahia Film
Ten film przywodzi na myśl dokumenty Kieślowskiego czy Łozińskiego z lat 80. Na pozór reportaż z przemysłowej fermy drobiu, a w istocie – przejmująca metafora przygnębiającej egzystencji obywateli totalitarnego państwa. Aby oszukać cenzurę, przy współudziale kierownictwa studia zmontowano „grzeczną” wersję dokumentu, która została bez zastrzeżeń zaaprobowana przez partyjnych ideologów.
