13 marca 2026 roku minie 30 lat od śmierci Krzysztofa Kieślowskiego. Przypominamy „Dekalog", który rzadko można oglądać na kinowym ekranie oraz film dokumentalny „Krzysztof Kieślowski: I`m so, so..." zrealizowany przez Krzysztofa Wierzbickiego rok przed śmiercią reżysera. Po pokazie będzie rozmowa z K. Wierzbickim.
Dekalog I – X
„Dekalog” – cykl dziesięciu telewizyjnych filmów psychologicznych z 1988 w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego, zrealizowanych na podstawie scenariusza napisanego wspólnie z Krzysztofem Piesiewiczem. Pierwszym wyemitowanym przedpremierowo odcinkiem był „Dekalog X” (24 czerwca 1989), a kolejne filmy nakręcone w ramach cyklu miały premierę między 10 grudnia 1989 a 29 czerwca 1990. Dwa filmy należące do „Dekalogu” – „Dekalog V” i „Dekalog VI” – ukazały się w rozszerzonej wersji kinowej jako „Krótki film o zabijaniu” (1987) oraz „Krótki film o miłości” (1988).
Cykl Kieślowskiego i Piesiewicza nawiązuje tematycznie do tytułowych dziesięciu przykazań biblijnych. Niemal wszystkie filmy wchodzące w skład „Dekalogu”, osadzone w realiach Polski lat 80. XX wieku, łączy postać tajemniczego mężczyzny (Artur Barciś). Bohater kreowany przez Barcisia obserwuje występki głównych bohaterów, którzy naruszają tabu moralne ustanowione przez Dekalog i mierzą się z konsekwencjami etycznymi swoich czynów.
Składający się z dziesięciu części "Dekalog" trudno nazwać serialem. Nie ma tu ciągłości zdarzeń, akcji, różni są bohaterowie. Wspólne jest za to miejsce akcji - ogromne, bezosobowe osiedle - sypialnia. Przytłaczające wielkością, niemal jednakowe bloki, ciasne mieszkania, w których rozgrywają się różne - mniejsze i większe dramaty ludzkie. Poszczególne historie opowiadane przez "Dekalog" odpowiadają swoją fabułą treściom niesionym przez kolejne przykazania. Trzeba jednak podkreślić, że Krzysztof Kieślowski i Krzysztof Piesiewicz nadali im formułę możliwą do przyjęcia przez każdego widza - niezależnie od światopoglądu i przekonań religijnych.
„Dekalog” okazał się jednym z najważniejszych dzieł filmowych w karierze Kieślowskiego i Piesiewicza. Film figuruje również na watykańskiej liście 15 filmów o szczególnych walorach moralnych.
Na podstawie www.filmpolski.pl oraz https://pl.wikipedia.org
Dekalog I / The Decalogue I, reż.: Krzysztof Kieślowski, Polska / RFN, 1988, 53m
Film nawiązuje do przykazania: „Nie będziesz miał bogów cudzych przede mną”. Wykładowca uniwersytecki (Henryk Baranowski), racjonalista i ateista, który zanadto zaufał komputerowi i osiągnięciom współczesnej nauki, musi skonfrontować swoją postawę z nieprzewidywalnością oraz przypadkiem. Wyliczył wytrzymałość lodu na zamarzniętym, osiedlowym jeziorku, gdzie jego syn chce wypróbować swoje nowe łyżwy. Okazuje się jednak, że obliczenia zawodzą; lód zarywa się…
Dekalog II / The Decalogue II, reż.: Krzysztof Kieślowski, Polska / RFN, 1988, 57m
Film nawiązuje do przykazania: „Nie będziesz brał imienia Pana Boga swego nadaremno”. Młoda skrzypaczka w ciąży (Krystyna Janda) domaga się od starego ordynatora (Aleksander Bardini), lekarza jej chorego męża (Olgierd Łukaszewicz), podjęcia decyzji w sprawie jej nienarodzonego dziecka. Dorota jest w ciąży z innym mężczyzną. Postanawia, że usunie ciążę, jeśli jej mąż przeżyje; w przypadku śmierci tegoż urodzi dziecko i zwiąże się z jego ojcem. Lekarz po wahaniach moralnych próbuje nie dopuścić do usunięcia płodu.
Dekalog III / The Decalogue III, reż.: Krzysztof Kieślowski, Polska / RFN, 1988, 56m
Film nawiązuje do przykazania: „Pamiętaj, abyś dzień święty święcił”. W czasie Wigilii Bożego Narodzenia Janusz (Daniel Olbrychski) zostaje podstępnie wyciągnięty z mieszkania przez kochankę (Maria Pakulnis), która wymusza na nim całonocną wędrówkę po świątecznej i pustej Warszawie.
Dekalog IV / The Decalogue IV, reż.: Krzysztof Kieślowski, Polska / RFN, 1988, 55m
Film nawiązuje do przykazania: „Czcij ojca swego i matkę swoją”. Kiedy młoda dziewczyna (Adrianna Biedrzyńska) i jej ojciec (Janusz Gajos) dowiadują się, że najprawdopodobniej nie są ze sobą spokrewnieni, zdają sobie sprawę, że powinni na nowo nazwać uczucie, które ich naprawdę łączy.
Dekalog V / The Decalogue V, reż.: Krzysztof Kieślowski, Polska / RFN, 1988, 57m
Film nawiązuje do przykazania: „Nie zabijaj”. Młody adwokat-idealista (Krzysztof Globisz) podejmuje się obrony dwudziestoletniego Jacka (Mirosław Baka), który brutalnie zamordował taksówkarza (Jan Tesarz). Pomimo dobrych chęci adwokatowi nie udaje się ocalić chłopaka.
Dekalog VI / The Decalogue VI, reż.: Krzysztof Kieślowski, Polska / RFN, 1988, 58m
Film nawiązuje do przykazania: „Nie cudzołóż”. Tomek (Olaf Lubaszenko), wychowanek domu dziecka, stopniowo fascynuje się nieznajomą z naprzeciwka (Grażyna Szapołowska). Zaczyna obsesyjnie podglądać Magdę, najpierw przez lornetkę, potem przez ukradzioną lunetę. Chłopiec zdobywa się na odwagę i postanawia wyznać Magdzie miłość, lecz zostaje przez nią upokorzony i próbuje popełnić samobójstwo.
Dekalog VII / The Decalogue VII, reż.: Krzysztof Kieślowski, Polska / RFN, 1988, 55m
Film nawiązuje do przykazania: „Nie kradnij”. Studentka Majka (Maja Barełkowska) postanawia odzyskać swoje dziecko, które niegdyś, w obawie przed skandalem, adoptowali jej rodzice (Anna Polony i Władysław Kowalski). W tym celu Majka porywa córkę i próbuje z nią wyjechać za granicę.
Dekalog VIII / The Decalogue VIII, reż.: Krzysztof Kieślowski, Polska / RFN, 1988, 55m
Film nawiązuje do przykazania: „Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu”. Profesor etyki (Maria Kościałkowska) w czasie wojny odmówiła pomocy ukrywającej się młodej Żydówce (Teresa Marczewska), która po latach ponownie zjawia się w jej życiu.
Dekalog IX / The Decalogue IX, reż.: Krzysztof Kieślowski, Polska / RFN, 1988, 58m
Film nawiązuje do przykazania: „Nie pożądaj żony bliźniego swego”. Czterdziestoletni kardiochirurg (Piotr Machalica) dowiaduje się, że jest impotentem. W nowej sytuacji staje się obsesyjnie zazdrosny o żonę (Ewa Błaszczyk), szpieguje ją, aż w końcu nakrywa in flagranti z młodym chłopakiem (Jan Jankowski).
Dekalog X / The Decalogue X, reż.: Krzysztof Kieślowski, Polska / RFN, 1988, 57m
Film nawiązuje do przykazania: „Ani żadnej rzeczy, która jego jest”. Dwaj bracia (Jerzy Stuhr i Zbigniew Zamachowski) otrzymują w spadku po zmarłym ojcu klasery ze znaczkami pocztowymi. Początkowo lekceważą kolekcję, ale kiedy przekonują się o jej wielkiej wartości, ich zainteresowanie filatelistyką staje się chorobliwą obsesją.
Krzysztof Kieslowski: I`m so, so..., reż.: Krzysztof Wierzbicki, Polska / Dania, 1995, 56 min
Głównym bohaterem dokumentu „Krzysztof Kieślowski: I’m so-so…” jest reżyser na emeryturze – Krzysztof Kieślowski. To blisko godzinny film zrealizowany w maju 1995 roku na Mazurach przez grupę dawnych, bliskich współpracowników reżysera, część z nich jeszcze z okresu twórczości dokumentalnej. Przeprowadza wywiad i reżyseruje długoletni asystent Kieślowskiego – Krzysztof Wierzbicki, operatorem kamery jest Jacek Petrycki, a muzykę napisał Zbigniew Preisner. Film zrobiony na zlecenie telewizji duńskiej przedstawia sylwetkę Kieślowskiego, jakiej nigdy nie widział przeciętny widz.
Film zaskakujący i niezwykły, gdyż Kieślowski znany ze swej skromności i słownej oszczędności w wywiadach dotyczących jego prywatnego życia, teraz, w otoczeniu bliskich ludzi otwiera się i opowiada o osobistych sprawach. Wspomina swoje przeprowadzki z czasów dzieciństwa, chorobę i śmierć ojca, swoją młodość, twórczość filmowca, szczerze odpowiada na zadane pytania. Mówiąc o kwestiach najważniejszych jak również o rzeczach bardziej przyziemnych, daje widzowi poczucie obcowania z człowiekiem niezwykłym, który nie lubi udostępniać swego wizerunku mediom.
W perspektywie odejścia, na niecały rok przed śmiercią, ostatni filmowy portret Kieślowskiego pogłębia wagę jego odpowiedzi i przemyśleń, m.in. na temat Boga.
14. Festiwal Filmowy Hommage à Kieślowski, Sokołowsko 2025
